Jaszczurki mają smukłą budowę ciała i wyraźnie wykształcony ogon, który mogą odrzucać w razie zagrożenia. Ta zdolność nazywana jest autotomią. Dobrze widoczna jest szyja oraz kończyny (u niektórych form zanikają!). Na głowie jaszczurek widoczne są otwory uszne, a oczy przykryte są nieprzeźroczystymi, ruchomymi powiekami. Jaszczurki są jajorodne, choć u niektórych form żyjących w chłodnych rejonach zaobserwowano żyworodność. Zdecydowana większość żyje na lądzie.

W Polsce żyją przedstawiciele dwóch rodzin jaszczurek: padalcowatych oraz jaszczurek właściwych.

Rodzina padalcowatych reprezentowana jest przez jeden gatunek - jest to padalec zwyczajny. Nie wszystkie gatunki z tej rodziny mają zredukowane kończyny - jest to cecha charakterystyczna dla rodzaju Anguinus. Padalec zwyczajny (Anguis fragilis) posiada również cechy typowe dla całej rodziny. Jest to między innymi dwuczęściowa budowa języka - przednia część jest wąska, pokryta brodawkami, natomiast tylna jest gruba i mięsista - do niej jest wciągana część przednia. Łuski padalca na stronie grzbietowej i brzusznej są do siebie podobne, co odróżnia go od węży. Innym znakiem pozwalającym na rozpoznanie tej beznogiej jaszczurki są ruchome powieki, typowe dla wszystkich jaszczurek. Ogon padalca jest zazwyczaj dłuższy niż reszta ciała, ale nie wyodrębniony wyraźnie. Bardzo łatwo ulega złamaniu, po czym nie regeneruje się do pierwotnej długości. Głowa również nie odcina się od tułowia. Długość całego ciała wynosi około 35-40 cm. Mimo znacznego podobieństwa do węży, padalce nie potrafią tak samo jak one pełzać. Poruszają się natomiast szerokimi skrętami, a strome ściany (nawet niskie) są dla nich przeszkodą nie do pokonania. Padalce są ubarwione brązowo, a na grzbiecie często widoczne są dwie ciemne, podłużne linie biegnące pośrodku. Nie ma wyraźnych różnic w wyglądzie samców i samic, nie zaznacza się tez specyficzne ubarwienie godowe. Brązowa barwa pełni funkcję maskującą w różnych typach lasów, w których spotkać można ten gatunek. Lubi on miejsca wilgotne i zacienione, ale często występuje też na nasłonecznionych zboczach i polankach. Padalec żeruje o zmierzchu i w nocy, ale w dzień tez można go spotkać w cienistych miejscach. Pożywieniem są głównie ślimaki i pierścienice - powolne bezkręgowce, na których schwytanie może sobie pozwolić ta powolna jaszczurka. Jak wszystkie zmiennocieplne gady, okres zimowy padalec spędza w ukryciu. Na wiosnę odbywają się gody - przebiegają w ukryciu, a samce bardzo zacięcie walczą między sobą. Jaja rozwijają się przez około 3 miesiące w ciele samicy (jajożyworodność!), po czym rodzą się młode.

Jaszczurki właściwe to zwierzęta o smukłym ciele, trójkątnej głowie i długim ogonie. Łuski grzbietowe są drobne i nieregularne, natomiast brzuszne są znacznie większe. Duże tarcze rogowe występują też na głowie, a ich ułożenie i kształt ma ogromne znaczenie taksonomiczne(dokładniejsze informacje można znaleźć w szczegółowych kluczach do oznaczania zwierząt). Jaszczurki właściwe to rodzina licząca około 20 rodzajów i 200 gatunków, jednak w Polsce występuje tylko jeden rodzaj (Lacerta), reprezentowany przez trzy gatunki: jaszczurkę zwinkę, jaszczurkę żyworodną i jaszczurkę zieloną. Wszystkie trzy gatunki są bardzo podobne do siebie pod względem budowy ciała i trybu życia.

Jaszczurka zwinka (Lacerta agilis) jest najbardziej pospolitym gadem w Polsce. Ubarwienie ma odcień brązu, a wzdłuż grzbietu biegną trzy rzędy ciemnych plam, z których każda ma w środku mniejszą białawą plamkę. Po bokach ciała plamy są mniejsze i jaśniejsze. Ubarwienie boków jest jaśniejsze od grzbietu, a brzuch całkiem jasny, bez plam. Gatunek ten charakteryzuje się bardzo dużą zmiennością barwy ciała. Szczególne zmiany w ubarwieniu widoczne są w okresie godowym, kiedy to boki, szyja i spód ciała samca przybierają barwę jaskrawo zieloną, natomiast brzuch samicy staje się żółty. Samce zwinki są bardzo agresywne wobec siebie w czasie zalotów. Po zapłodnieniu samica składa jaja do dołka wygrzebanego w wilgotnej ziemi. Młode wylęgają się po około 8 tygodniach. Jaszczurka zwinka jest zwierzęciem typowo lądowym, ciepłolubnym, o aktywności dziennej. Spotkać ją można na nasłonecznionych łąkach, polanach, zboczach i nasypach oraz gruzowiskach. Poluje aktywnie głównie na owady, głównie chrząszcze i prostoskrzydłe.

Jaszczurka żyworodna, żyworódka (Lacerta vivipara) to gatunek o budowie delikatniejszej niż zwinka. Ubarwienie przybiera odcienie zielonobrązowe, jednak nigdy nie jest jaskrawo zielone. Często grzbiet jest jaśniejszy od boków ciała. Żyworódka również ma na grzbiecie i bokach rzędy ciemnych plam, których kolorystyka wykazuje znaczną zmienność osobniczą. W okresie godowym na brzuchu samca pojawiają się czarne kropki oraz podłużna pomarańczowa smuga. Gatunek ten preferuje siedliska nieco chłodniejsze i bardziej wilgotne niż zwinka. Poluje w ciągu dnia. W przypadku jaszczurki żyworodnej ciekawa jest strategia rozmnażania - w cieplejszych rejonach występowania (południowa Europa) samica składa jaja do ziemi, natomiast na obszarach chłodniejszych (większość zasięgu) jaja rozwijają się w jej organizmie (jajożyworodność).

Jaszczurka zielona (Lacerta viridis) to gatunek występujący głównie na południu Europy. W Polsce widywano ją rzadko, na nielicznych stanowiskach, głównie w południowo-zachodniej części kraju. Rozmiary jaszczurki zielonej mogą dochodzić nawet do 40 cm długości. Ciało samców jest ubarwione w różnych odcieniach zieleni, pokryte gęstą siecią czarnych i żółtych plam. W czasie godów podgardle wybarwia się na kolor błękitny. Samice są brązowe, z widocznymi ciemnymi plamami na środku grzbietu. Gatunek ten lubi miejsca suche i nasłonecznione, poluje w ciągu dnia. Bardzo szybko biega, potrafi też wspinać się na drzewa i przeskakiwać z gałęzi na gałąź. W czasie majowych godów samce walczą zaciekle o partnerki, co może nawet prowadzić do śmierci jednego z rywali. Po zapłodnieniu samica składa do dołka z ziemi kilka do kilkunastu jaj i zagrzebuje je, tworząc kopczyk.